Voorpublicatie van het nieuwe boek van Roos Schlikker

Haar hele leven heeft de moeder van WENDY-columnist Roos Schlikker geprobeerd zo normaal mogelijk te zijn. Maar dat was ze niet. Pas na haar zestigste ontdekte ze waarom: ze had een bipolaire stoornis, een ernstige psychiatrische aandoening. Roos en haar moeder besloten samen een boek te maken over hoe dat was, een leven van verhullen, van nooit echt durven zijn wie je bent, van doen alsof je alles onder controle hebt terwijl je van manie depressie in manie in depressie holderdeboldert. En toen, vorig jaar, viel haar moeder van de trap. Opeens was ze dood. Roos besloot dat het boek er toch moest komen. In WENDY een exclusieve voorpublicatie.

‘Dag, mama.’

‘Ach. Kon je wel komen? Ben je niet te druk met je werk?’

‘Dat is toch niet belangrijk. Hé, mam. Mam? Gaat het?’

‘Sorry. Ik wil niet huilen.’

‘Dat weet ik.’

‘Ik moet steeds zo huilen.’

‘Dat weet ik ook.’

‘Ik kan het niet uitleggen. ’t Is zo stom. Ik moet naar de supermarkt, ik trek de deur dicht en denk: nu gaat het wel. Ik red het. Een minuut later sta ik te janken bij het fietsenrek. Vaak is het drie keer janken voor één boodschap.’

‘Moet ik straks eten voor je halen?’

‘Als je niet je bed uit wil, moet je het juist doen. Dat heb ik in therapie geleerd. Contragedrag. Dus hol ik om zes uur ’s morgens door het park.’

‘Helpt dat?’

‘Ik ben naar die Marilyn Monroe-tentoonstelling geweest.’

‘O ja. Mooi, hè.’

‘Die was ook bipolair. Stond in het boekje. Maar ik had het al gezien.’

‘Hoezo?’

‘Zo stralend was ze. Zo’n middelpunt. Het was te veel, Roos. Ik zag het. Ik herkende het. Het gelieg.’

‘Hoe weet je nou dat ze liegt?’

‘Er was een foto waar ze lachend op stond, zo met haar hoofd in haar nek. In een latere brief schreef ze hoe intens depressief ze toen was. Ik doe dat ook. Dat lachen. Dat toneelspelen. Daar word jij altijd zo boos om.’

‘Ja.’

‘Het is niet echt. Wij zijn niet echt.’

‘Je bent heel echt, mama.’

‘Ik weet zelf amper wat echt is. Ik heb zo lang alsof gedaan.’

‘Nu doe je niet meer alsof.’

‘Niet meer bij jou en papa. Verder ziet niemand wie ik ben. Soms lukt het me even allemaal prima. Tien minuten later denk ik: was ik maar dood.’

‘Ach, mama.’

‘Sorry. Sorry dat ik dat zeg. Dat gevoel gaat ook weer weg.’

‘Ja. Dat weet je toch wel, hè? Het is altijd weggegaan.’

‘Ik zie overal mensen leuk met elkaar praten. Ik kan het niet. Nou ja, ik kan het wel, want ik ben niet asociaal.’

‘Iedereen vindt jou altijd zo lief.’

‘Ik doe het, ik praat. Maar ik voel niets. Al die bezoekers in De Nieuwe Kerk. Ik zag ze haar bewonderen. Die mooie vrouw die niet echt was. Ik ben op een bankje gaan zitten. En ik heb gehuild. Om haar. Om mezelf. Ik weet ’t niet.’

‘Hé. Kom eens bij me. Kom. O, sorry, knijp ik je?’

‘Nee. Dit is fijn.’

‘Je hoeft nu nergens heen, goed?’

‘Ik wilde niet huilen.’

‘Dat weet ik.’

‘Sorry.’

‘We blijven hier gewoon een tijdje zitten.’

‘Ja.’

‘We blijven hier. Tot het over is. Voor even.’

Wat hebben we veel uren samen gezeten. Domweg zitten wachten. Ik was inmiddels opgehouden met oplossingen verzinnen. Of met opnoemen hoe mooi het leven wel niet was. Als je iemand die depressief is echt een stomp in haar gezicht wil geven, moet je zeggen: ‘Maar je hebt zoveel om voor te leven.’ Dat weet diegene ook wel. Ze voelt het alleen niet. Hoe meer jaren er verstreken, hoe vaker ze het af en toe zei: ‘Ik kan niet meer, Roos. Hoelang moet ik dit nog volhouden?’ Op deze momenten had ik geen enkel ander antwoord dan: ‘Het gaat weer over, mam. Het wordt echt beter. We wachten tot de storm gaat liggen.’ En dat ging hij ook.

‘We zijn eindelijk aan het herstellen.’

‘Wat klinkt dat mooi.’

‘Vind je?’

‘Alsof jullie allemaal ziek waren.’

‘Misschien was dat ook wel zo.’

‘En nu weer samen beter worden.’

Het was een van de langste depressies in tijden. Tweeëneenhalve maand lang schoten mijn moeders stemmingen heen en weer als een ijzeren bal in een flipperkast. Soms ging het even en telkens hoopten we dat dat zo zou blijven. Het balletje zat aan een magneet met een lichtje gekleefd, een lampje dat vrolijk knipperde. Om vervolgens weer los te schieten, keihard naar beneden, loeisnel de dip in. Een bipolaire stoornis kenmerkt zich doorgaans door de afwisseling van euforische gevoelens met heel groot verdriet, maar in mijn moeders geval gebeurde dat enorm vaak, soms wel tien keer op een dag. Rapid cycling noemen ze dat. Je zou ervan op tilt raken. En dat is wat af en toe gebeurde. Ik sloeg dan maar weer eens mijn arm om haar heen en probeerde niet te huilen. Want ik wilde haar niet lastigvallen met mijn verdriet om haar. Dat zou wel heel gek zijn, en egoïstisch bovendien.

Roos 01 Voorpublicatie van het nieuwe boek van Roos Schlikker

Totdat we een weekend naar Kopenhagen gingen. Het kon niet op. Een designhotel in het centrum, mooie restaurantjes, lekker comfortabel met het vliegtuig ernaartoe. Ze had het er al weken van tevoren over, want mijn moeder mocht een zestiger zijn, het kinderlijk verheugen had ze gelukkig nooit afgeleerd. Dus toen ik haar vroeg voor een uitgebreid moeder-dochterweekendje, straalde ze haar mooie lach en zei dat ze er intens van zou genieten. En dat deed ze. Geregeld pakte ze mijn arm als we door Strøget, de bekendste winkelstraat van de stad, struinden op zoek naar die ene perfecte lipstick, ze giechelde toen we in de hippiewijk Christiana struikelden over loslopende geiten en ze opmerkte dat de mensen hier vast lekker aten want het rook er overal naar Indonesisch voedsel (‘Dat is hasj, mam’), en vlak voor ze op het hotellinnen in slaap viel, glimlachte ze en zei dat ze het heerlijk met me had. Echt. Het kon niet op en het kon niet mooier. Tenminste, als ze niet ook acht keer per dag zo wanhopig was geweest dat ze het liefst niet meer zou bestaan. Want niet alleen het genieten was intens, het verdrieten ook. Ik zag het telkens gebeuren. We dronken een heerlijk kopje koffie met slagroomlobbig melkschuim, we hieven onze koppies naar de zon die de Scandinavische huisjes in een eigele gloed zette, ik babbelde over mijn kinderen, want daar werd ze al tijd blij van. En opeens gaf ze geen antwoord meer. Haar gezicht werd doorschijnend, haar ogen troebel, haar lip trilde.‘Ik heb het weer, Roos,’ was het enige wat ze kon uitbrengen.

Word abonnee van WENDY en ontvang het boek van Roos cadeau

Moeder van glas, waarin Roos Schlikker liefdevol onderzoek doet naar het leven van haar bipolaire moeder, verschijnt op 4 oktober (uitgeverij Pluim, €19,99) Als je nu abonnee wordt van WENDY, ontvang je zeven nummers voor €40 én krijg je het boek van Roos cadeau. Wees er snel bij, want op=op.

Kijk op wendyonline.nl/roos