In de rubriek ‘Vrouwen met impact’ spreekt WENDY met vrouwen die een verschil maken voor onze maatschappij. Dit keer: slachtofferadvocaat Nelleke Stolk. Ze zet zich in voor slachtoffers en nabestaanden na femicide. Femicide is de moord op een vrouw, omdat ze een vrouw is. Meestal door een (ex-)partner. Het is een groot en structureel probleem in Nederland. Het bekendste voorbeeld is de moordop de zestienjarige Hümeyra. Stolk stond de familie van het meisje bij. In de zaak ging ontzettend veel fout, maar het heeft veel impact op de maatschappij gebracht.
Er is een meisje vermoord, maar hoe heeft dit kunnen gebeuren?
Er is iets vreselijks gebeurd. Overal hoor ik sirenes. Mijn collega’s en ik kijken elkaar aan, en enkel blikken zeggen al genoeg. Dit kan niet goed zijn. Ik kijk mijn collega bezorgd aan: “ik ben bang dat we straks een belletje krijgen.” Niet veel later hoor ik mijn telefoon gaan en ik neem op. “Mijn nichtje Hümeyra is doodgeschoten door haar ex op school. We hebben gehoord dat we jou moeten hebben”, hoor ik in paniek aan de andere kant van de lijn. Ik voel een brok in mijn keel en een rilling op mijn rug. Dit gaat niet in de koude kleren zitten, ook al is het je werk. “Ik zal morgen bij jullie langskomen”, en ik hang de telefoon op. In dit geval vind ik het beter om bij de familie thuis langs te gaan. Ze zijn dan in hun vertrouwelijke omgeving, waar praten makkelijker gaat.
De volgende ochtend vertrek ik naar het opgegeven adres en stap ik binnen in een klein flatje. Hümeyra en haar familie wonen op de derde verdieping. Na een flink aantal traptreden kom ik boven en ik moet over massa’s schoenen heen stappen. Overal. In de Turkse gemeenschap is het gebruikelijk dat de schoenen uitgedaan worden bij de voordeur, dus doe ik dat ook. Wanneer ik de woning binnenloop, zie ik overal rouwende mensen. Ik word direct naar de kleine keuken geleid, waar tante, oom, broer en zussen aanwezig zijn. Meestal wacht ik met het eerste contact tot na de begrafenis, maar de familie stond erop dat ik snel langskwam.
Bij binnenkomst krijg ik een kop koffie en tante zegt gelijk: “we willen dat je dit leest.” Ik vraag haar waarom waarop ze antwoordt, “dit zijn de aangiftes die wij tegen hem hebben gedaan, de notities die wij hebben gemaakt, de bedreigingen die er zijn geweest. Dit is niet zomaar gebeurd. Dit speelt al heel lang en daarvoor willen we jou als advocaat, want de overheid heeft hier fouten gemaakt.” Dit wordt wel vaker gezegd, maar ik wil het eerst lezen om het te kunnen bevestigen.
‘Fuck, hier zijn echt fouten gemaakt’
Ik besluit de stapel met aangiftes door te nemen om te zien wat zich heeft afgespeeld en wat er van het verhaal van de familie klopt. Terwijl ik die aangiftes lees, wordt mij gelijk één ding duidelijk. Er zijn ontzettend veel aangiftes, met telkens een duidelijke verwijzing naar eerdere aangiftes. Keer op keer wordt aangegeven dat Hümeyra bang was voor de verdachte. Ik dacht ‘fuck, hier zijn echt fouten gemaakt’. Rode vlaggen als stalking en bedreigingen zijn typische gevaren die naar voren komen als het fout dreigt te gaan. Ook hier komen ze duidelijk naar voren. Ze waren zo zichtbaar dat ik dacht, ‘dit gaat verder dan enkel de moord op een jong meisje’. Naast de aangiftes krijg ik ook mailtjes en brieven van de instanties, waaronder Slachtofferhulp, voor mijn neus. Zij namen als enige instantie dit meisje wel serieus.
Ik besluit de familie te helpen. Ik wil er alles aan doen om dit tot op de bodem uit te zoeken. Er lopen op dit moment feitelijk twee zaken naast elkaar. In de eerste zaak is het OM bezig met de vervolging van de verdachte. De tweede zaak betreft de vreselijke voorgeschiedenis van al die aangiftes. We besluiten, in samenspraak met het OM, om een ‘knip’ in de zaak aan te brengen. De knip wordt gezet op de dag dat Hümeyra werd gedood. De dader kan op die manier geen misbruik maken van de fouten die zijn gemaakt. Het is ingewikkeld, maar voor de familie duidelijker en zuiverder om het op deze manier te doen.
Wat voor straf krijgt de dader?
De familie van Hümeyra wil dat de verdachte wordt bestraft. De overheid heeft forse fouten gemaakt, maar de verdachte heeft uiteindelijk de trekker overgehaald. Hij is dus de echte schuldige. De Inspectie heeft een lopend onderzoek en de resultaten zijn bepalend voor de vervolgstappen richting de overheid. Die zaak staat dus door die knip los van de strafzaak tegen de verdachte. Met de familie overleggen we regelmatig over welke stappen, wanneer gezet moeten worden. Ze krijgen het gevoel dat ze eindelijk wel serieus worden genomen.
Het contact met het OM is erg goed. Het geeft de familie duidelijkheid. Tijdens de strafzaak eisen de officieren van justitie een veroordeling voor moord. De rechtbank denkt daar anders over en vonnist dat er sprake is van doodslag. Dat is een enorme klap voor de familie. De verklaring van de verdachte is dat hij in een opwelling had gehandeld, maar dat er geen opzet in het spel was toen hij Hümeyra doodde. Ik begrijp er helemaal niets van. Hoe kunnen ze dat nou zeggen. Dit komt totaal niet overeen met de feiten en het handelen van verdachte naar Hümeyra. Het dossier bewijst dat.
We gaan in hoger beroep en dat blijkt al snel beter te gaan. Het hogere gerechtshof oordeeldt gelukkig anders en komt wel tot een bewezenverklaring van moord. De rechtbank geeft daarbij wel aan dat de vereisten om tot moord te komen heel hoog zijn. De straf ligt bij doodslag een stuk lager, want daar heb je niet de intentie om iemand te doden. Maar die intentie was er in dit geval wel degelijk. Na de zaak van Hümeyra gaan
stemmen op om de straf op doodslag te verhogen. Het verschil tussen moord en doodslag wordt daardoor minder groot. De wet die dit mogelijk maakt, is vernoemd naar Hümeyra. De familie vindt dat een mooi gegeven. Hümeyra is niet meer onder ons, maar haar naam blijft voor altijd.
