De ruimte blijft iets magisch, ongrijpbaars. Voor velen van ons zal het nooit meer zijn dan een stip aan de hemel, maar voor André Kuipers is het een plek waar hij tweemaal maandenlang woonde en werkte. Nu, ruim tien jaar na zijn laatste missie, neemt hij ons mee op een unieke ruimtereis in de film Beyond: Ode to the Earth. Een visueel en muzikaal spektakel dat niet alleen een ode is aan onze planeet, maar ook aan Kuipers’ vriend en muzikaal icoon, Vangelis.
Beyond is geen typische documentaire. Geen droge feiten of talking heads die ons door een script leiden. Het is een visuele trip, zoals Kuipers het zelf omschrijft. Een reis waarin de aarde het hoofdpersonage is. De beelden komen van zijn eigen missies naar het International Space Station (ISS), afgewisseld met opnames van astronauten van andere missies, zoals de Chinese ruimtevaart en SpaceX. "Ik wilde graag het totaalbeeld laten zien," zegt Kuipers. "Het is een ode aan de aarde en aan de samenwerking in de ruimte."
Opmerkelijk is dat de film geen enkele seconde animatie bevat. “Alles wat je ziet is echt. Ik wilde dat het publiek de ruimte kon ervaren zoals ik dat heb gedaan. Geen special effects, maar de echte aarde in al haar glorie.”
Muziek van Vangelis
De soundtrack van Beyond is minstens zo indrukwekkend als de beelden. Kuipers koos voor de muziek van Vangelis, de legendarische componist van films als Blade Runner en Chariots of Fire. “Tijdens mijn missies luisterde ik heel veel naar zijn muziek,” vertelt Kuipers. “Het versterkt voor mij het gevoel van verwondering dat ik had als ik vanuit het ISS naar buiten keek. Ik hoop dit magische gevoel nu over te kunnen brengen op het publiek.”
In 2004 ondernam André Kuipers zijn eerste ruimtereis en hoopte hij al contact te kunnen leggen met zijn muzikale held Vangelis. “Ik wilde toen graag met Vangelis spreken, maar omdat hij bezig was met de soundtrack voor de film Alexander, kwam dat er niet van.” Tijdens zijn tweede ruimtereis in 2011 kreeg Kuipers een nieuwe kans. “De bemanning mocht een favoriet persoon voordragen om mee te communiceren vanuit de ruimte. Ik koos natuurlijk voor Vangelis, en dit keer lukte het. Vangelis zat in Londen en we hadden een wederzijdse videoverbinding. Ik zag hem in zijn studio piano spelen, terwijl ik hem de beelden van de aarde liet zien. Het was een magistraal moment.”
Vangelis’ composities passen perfect bij de magische beelden van de aarde. Van dromerig tot dreigend: de muziek zet de toon voor elke fase van de ruimtereis. “Ik heb al zijn albums opnieuw beluisterd en tracks gecategoriseerd naar sfeer,” zegt Kuipers. “Het was een hele klus, want die man heeft zo veel gemaakt. Uiteindelijk kozen we voor veertig nummers, maar ik had ze het liefst allemaal gebruikt!”
Kuipers had het geluk om de componist vlak voor zijn dood in 2022 nog een vroege versie van de film te laten zien. “Hij vond het schitterend,” herinnert Kuipers zich. “Hij zei: ‘You made my day’. Dat betekende alles voor me.” Met een lach en een traan blikt hij terug op de mooie momenten die hij heeft beleefd bij de Griekse Vangelis thuis in Griekenland.
Een blik op de toekomst
Voor Kuipers is Beyond méér dan een film. Het is een boodschap, een herinnering aan de schoonheid en kwetsbaarheid van onze planeet. "Ik hoop dat de film mensen inspireert om anders naar de aarde te kijken. Vanuit de ruimte zie je geen grenzen, alleen deze prachtige, kwetsbare bol waarop alles wat we liefhebben zich afspeelt. We moeten er goed voor zorgen."
Maar er is ook een toekomstvisie. Ruimtevaart is niet langer het domein van overheden; commerciële ruimtevluchten, zoals die van SpaceX, brengen het dichter bij het grote publiek. “De ruimte wordt steeds toegankelijker,” zegt Kuipers. “Misschien gaan over een paar decennia mensen voor een vakantie naar de ruimte.” Hij lacht even, maar het is duidelijk dat het hem menens is. “Ruimtetoerisme kan zorgen voor meer ruimteafval, wat de kans op botsingen vergroot. Dit afval kan gevaarlijk zijn en problemen veroorzaken voor toekomstige ruimtevaart en belangrijke dingen zoals communicatie en navigatie op aarde,” legt Kuipers uit.
Grootste mysterie
Volgens Kuipers is een van de grootste mysteries in de ruimte wat er vóór de oerknal was. De oerknal is het begin van het universum zoals wij dat kennen, maar wat er daarvoor was, blijft een raadsel. “Sommige wetenschappers denken aan een herhalend proces van uitdijen en samentrekken, of misschien bestaat er een multiversum met meerdere universa. Het blijft een fascinerende vraag zonder duidelijk antwoord,” zegt Kuipers.
Dit went nooit
Misschien wel het mooiste aan Kuipers' verhaal is hoe hij de magie van ruimtevaart in kleine, persoonlijke momenten weet te vangen. Hij beschrijft een nachtelijke vlucht over Europa, waarbij hij met één blik steden als Milaan, Dublin en Oslo zag oplichten. “Het is adembenemend. Alleen door je hoofd te draaien, zie je heel Europa onder je. Dat went nooit.”
Beyond is Kuipers' poging om dat gevoel van verwondering met ons te delen. Een ervaring die je niet alleen laat zien hoe mooi onze aarde is, maar die je ook laat voelen hoe kwetsbaar en kostbaar zij is. We zijn tenslotte allemaal astronauten op dit kleine, blauwe ruimteschip dat we aarde noemen.
Beyond: Ode to the Earth is vanaf 10 oktober in heel Nederland in de bioscoop te zien.
