Je zal misschien al vaker van de schijf van vijf gehoord hebben; eet je volgens deze schijf, dan krijgt je lichaam de benodigde voedingsstoffen binnen voor een gezonde leefstijl. Naast fysieke gezondheid is het ook belangrijk dat we mentaal gezond zijn. Esther van Fenema – psychiater en auteur – bedacht daarom de mentale schijf van vijf, zodat we leren begrijpen hoe ons hoofd werkt en we bewust kunnen omgaan met onze mentale gezondheid.
De mentale schijf van vijf is een basishandleiding om bewust om te gaan met je eigen mentale gezondheid. Hoe bewuster je hier dagelijks mee omgaat, hoe beter je in staat bent om je eigen unieke handleiding te leren kennen en onder de knie te krijgen en te weten wat jouw uitdagingen en kwetsbaarheden zijn.
De vijf schijven zijn: beweeg voldoende, plan voldoende rust, wees matig met telefoongebruik, praat over je problemen en investeer in sociale contacten. Deze zijn allemaal belangrijk, maar er zijn ook persoonlijke verschillen, waardoor je je eigen accenten kan leggen. Voor de een is vooral bewegen erg belangrijk om je goed te voelen, maar voor iemand anders zijn sociale contacten misschien wat belangrijker.
Waarom heb je de mentale schijf van vijf gemaakt?
‘Ik merk dat mensen vaak op zoek zijn naar hulp en handvatten als ze last hebben van mentale klachten. Ik vind het daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat mensen begrijpen hoe hun hoofd werkt. Ik zeg wel vaker dat ons hoofd, net als een wasmachine, een handleiding nodig heeft. Met deze schijf wil ik meegeven dat je zelf al veel kan doen om ervoor te zorgen dat je grip krijgt op je mentale problemen, waardoor je mentaal goed in conditie kan blijven en de ingewikkelde levensstijl van nu aan kan.
Wel wil ik er ook bij zeggen dat je bij bepaalde klachten wel echt hulp moet zoeken en er echt een behandeling nodig kan zijn. Maar het is belangrijk om te begrijpen hoe je hoofd werkt, zodat je weet wanneer je hulp nodig hebt en wanneer je dingen zelf kan oplossen.’
Wanneer ben je eigenlijk mentaal gezond?
‘Tegenwoordig ligt de lat echt onrealistisch hoog en voelen we die druk om altijd gelukkig en succesvol te moeten zijn, maar je kan je niet altijd geweldig voelen. Als je gemiddeld genomen tevreden bent, een aantal goede contacten om je heen hebt en in staat bent om te functioneren op werk en in relaties, dan doe je het al heel goed. Dat is ook iets wat ik probeer te normaliseren; je moet er niet van schrikken als je je een keer wat minder goed in je vel zit. Met de mentale schijf wil ik ervoor zorgen dat mensen weten wat ze kunnen doen als ze zich een keer wat minder voelen en dat ze weten dat dit er ook bij hoort in het leven.’
Praten over mentale problemen is voor veel mensen nog een taboe. Hoe kan dit taboe doorbroken worden?
‘Het is een maatschappelijk probleem dat we niet over onze mentale problemen praten. We zijn allemaal een beetje elkaars concurrent, omdat iedereen succesvol wil zijn. Het is een teken van falen, wanneer we even minder goed in ons vel zitten. Zolang we dit met elkaar zien als falen, is het heel lastig om dit taboe te doorbreken.’
Wat zijn je doelen op het gebied van mentale gezondheid?
‘Ik vind het schrikbarend hoeveel onderzoeken er steeds naar buiten komen over de toename van mentale klachten. De mentale gezondheid in Nederland moet daarom echt verbeteren. Er is natuurlijk ook meer oog voor dit soort problemen en er wordt veel onderzoek naar gedaan, maar als ik zie hoeveel jongeren last hebben van psychische klachten, vind ik het heel sneu dat je in die fase van je leven al zo worstelt. Mijn doel is daarom ook echt om de mentale conditie van Nederland te verbeteren door meer bewustwording te creëren en mensen tools in handen te geven om daar zelf wat aan te doen en niet te wachten op hulpverlening. Hier ben ik al heel erg lang mee bezig. In 2021 heb ik meegedaan aan de verkiezingen met mijn eigen politieke partij, die heel erg gericht was op de zorg. We hebben geen zetel gekregen, wat me erg aan het hart gaat. Ik gun het iedereen om meer die regie over hun mentale gezondheid in handen te krijgen, om zelf iets te kunnen doen aan die mentale klachten en het voorkomen ervan.’
Benieuwd naar de mentale schijf van vijf? Op de website van Esther vind je meer informatie. In september komt haar boek ‘De mentale schijf van vijf, een handleiding voor je hoofd’ uit.
