Er zijn niet veel mensen die kunnen zeggen dat ze de president van Amerika hebben ontmoet, laat staan meerderen. Met een paar daarvan kerst te hebben gevierd en ook gesproken te hebben met popidolen als Shakira en Stevie Wonder en Hollywoodsterren als Brad Pitt, George Clooney en Robert Redford, just to name a few. Reden genoeg dus om Michiel Vos, journalist en Amerikacorrespondent, die momenteel in Nederland is om zijn nieuwe boek ‘Vos in VS’ te promoten, het hemd van het lijf te vragen.
Michiel nam als Nederlandse jongen uit Maastricht twintig jaar geleden afscheid van zijn moederland, trouwde in een bekende Amerikaanse politieke familie en werd Amerikaan. Hij ontmoette eind 2002 zijn huidige vrouw, Alexandra Pelosi, aan het Kleine-Gartmanplantsoen bij het Leidseplein in Amsterdam, tijdens het IDFA. Alexandra had een documentaire gemaakt. Hij zei iets bijdehands tegen haar en zij zei iets bijdehands terug, het werd een dolle avond. In 2003 is hij naar Amerika verhuisd en daar gebleven. Alexandra is de dochter van Nancy Pelosi, de voormalige voorzitter van het Huis van Afgevaardigden van de Verenigde Staten.
Michiel, neem ons even mee, hoe beland je als Nederlander op het kerstfeest van George Bush?
‘Mijn vrouw, Alexandra, komt uit een bekende Amerikaanse politieke familie. Ze nam mij mee naar het kerstfeest van George Bush. Het was geweldig. We dansten op We Light My Fire. We waren toen nog niet getrouwd. Ik was tegen het advies van de hele schoonfamilie bij haar ingetrokken. Ik geloof dat een van de zussen had gezegd: “What if he is a serial killer?” We zijn uiteindelijk in 2005 getrouwd. Heel erg volgens het boekje. Met een annonce in de New York Times. In 2006, toen mijn eerste zoon geboren was, belde George Bush naar Alexandra die nog in het ziekenhuis lag, direct na haar bevalling. En toen vroeg hij: “What’s the name?” Ze zei Paul. “Paul? I’m not sure. Paul? I don’t know Paul. I like George. George is a good name. I don’t know if Paul is a good name. It’s okay. But I think George is better.” De president belt wel vaker met mensen, voor verjaardagen, geboorten. En mijn vrouw stond duidelijk op een lijstje. Zij kenden elkaar uit die periode van 2000, toen hij gouverneur was en president werd, en mijn vrouw Alexandra er een documentaire over had gemaakt.’
Hoe vind je het om weer even terug in Nederland te zijn?
‘Ik zit op dit moment op het Damrak en geniet van Amsterdam. Ik mis Amsterdam als ik er niet ben, maar als ik hier ben, mis ik het niet echt. In Amerika mis ik Nederland eigenlijk nooit. Als je in Amerika comfortabel woont, dan is het echt comfortabel.’
Dat klinkt alsof je goed bent ingeburgerd in Amerika.
‘Absoluut. Nederland is mijn thuis en ik heb veel herinneringen hier. Maar het leven in Amerika heeft ook zijn eigen charme en voordelen. Het is namelijk een heel heerlijk, maar oneerlijk land. Als het comfortabel is, dan is het meteen heel comfortabel, comfortabeler dan in Nederland. Een lekker huis, bijvoorbeeld. Alles is een beetje groter en dikker aangezet. Dat zie je in allerlei kleine dingen van het leven. We maken ons geen zorgen over het milieu, praten niet over een stikstofdebat. In New York leef je eigenlijk voortdurend alsof het je laatste dag is. Maar als het niet comfortabel is, dan is het meteen heel vervelend, veel vervelender dan in Nederland. In Nederland hebben we zoiets als een overheid die ervoor zorgt dat mensen binnenboord blijven. Nederland heeft een universele gezondheidszorg. In Amerika kun je, als je ziek wordt en geen goede verzekering hebt, enorm in de problemen komen. De verschillen tussen arm en rijk zijn daar veel groter en zichtbaarder.’
Wat vond je het meest opvallend toen je net naar Amerika verhuisde?
‘De enorme schaal van alles. De gebouwen, de wegen, de porties eten, alles is groter. Maar ook de mentaliteit is anders. Amerikanen zijn over het algemeen heel open en direct, wat soms even wennen was. Als ik te lang met mijn tandarts praat, dan krijg ik een rekening, omdat ik elke keer een vraag stel aan mijn tandarts. En dan zegt mijn vrouw: “Every time you ask a question, it’s 125 dollars. Stop asking questions to your dentist.” En dat is dus heel typisch. Je moet dus enorm opletten in Amerika. In alles. Want dan word je genaaid. Amerika is à la carte. In Nederland is alles er al bij.’
Wat heeft je geïnspireerd om dit boek te schrijven?
‘Ik woon nu 20 jaar in de VS, een mooie periode om iets te zeggen over waarom Amerika zo is geworden. Het land is een beetje van het pad af. Het boek probeert uit te leggen wat er mis is en hoe dat komt. Ik hoop dat lezers een beter begrip krijgen van de complexiteit van Amerika. Het is een land van extremen, zowel in positieve als negatieve zin. Door mijn ervaringen te delen, hoop ik wat licht te werpen op de vele facetten van dit fascinerende land. Veel wat in Amerika gebeurt, gebeurt net iets eerder dan in Europa. Amerika heeft geen schokvering in de maatschappij, waardoor dingen direct en snel gebeuren. Ik denk dat je een beetje in de toekomst kijkt als je mijn boek leest.’
Wat is de grootste uitdaging waar Amerika momenteel voor staat?
‘Er is een enorme tweedeling, het verschil tussen arm en rijk, opgeleid en niet opgeleid. Dat zie je bijvoorbeeld in het onderwijs. Kinderen uit rijke gezinnen gaan naar dure privéscholen en krijgen de beste kansen, terwijl kinderen uit armere wijken vaak genoegen moeten nemen met slecht gefinancierde openbare scholen. Dit zorgt voor een vicieuze cirkel van ongelijkheid. Dat zit diep in de maatschappij en daar komen ze niet zomaar uit.’
Wat zijn de belangrijkste culturele verschillen tussen Nederland en Amerika?
‘Amerika is echt divers en dat zorgt voor een heel gelaagd en diep land. Nederland heeft immigratie, maar uit een paar landen. Amerika is een enorm experiment met een samengestelde groep die het zelf moet uitzoeken. Daarmee bedoel ik dat Amerika een smeltkroes is van culturen, religies en achtergronden. Dit zorgt voor een dynamische en soms chaotische samenleving, waar mensen voortdurend op zoek zijn naar hun plek. Dat maakt het land fascinerend, maar ook ingewikkeld.’
Wat vind je de mooie dingen die Amerikanen hebben die wij hier niet hebben?
‘Amerikanen kunnen zichzelf opnieuw uitvinden en zijn heel praktisch. Functie staat voorop en ze zijn dienstbaar aan de functie die ze hebben. Dat is iets waar Nederlanders nog van kunnen leren. In Amerika is het heel normaal om van carrière te veranderen als dat nodig is. Mensen zijn flexibel en bereid om nieuwe kansen te grijpen en te verhuizen naar de andere kant van het land. In Nederland zijn we vaak wat behoudender en gehecht aan stabiliteit.’
Wat waren voor jou bijzondere momenten of interviews die je in Amerika hebt gehad?
‘Mijn kennismaking met George Bush tijdens een kerstfeest in het Witte Huis. Het was een vrolijke, bijna informele bijeenkomst. Twintig jaar later ontmoette ik Joe Biden en de sfeer was totaal anders, veel serieuzer en formeler.
Het verschil tussen mijn kennismaking met George Bush 20 jaar geleden en Joe Biden nu is enorm. Het laat zien hoe het land en de politiek zijn veranderd. ‘
Wij hangen nog steeds aan je lippen. Zijn er nog andere momenten die je wil delen?
‘Een ander memorabel moment was toen George Clooney mij in 2011 vertelde dat Amerikaanse politiek ‘fucking dark’ is. Hij had een film, ‘The Ides of March‘, eerder willen maken, maar de studio’s waren destijds te optimistisch vanwege Obama. Later veranderde dit en werd de film een reflectie van de kentering in de Amerikaanse politiek.’
Hoe heeft het leven in Amerika jouw perspectief op de wereld veranderd?
‘Het leven in Nederland is heel goed verzorgd. Jullie mogen echt niet klagen. Er wordt veel te veel gezeurd in Nederland. In Amerika is alles rauwer en moet je meer op je hoede zijn. Het maakt je bewuster van hoe goed we het in Nederland hebben.’
Wat is jouw favoriete plek in Amerika?
‘Ik zit het liefst bij mij op het stoepje voor mijn huis in New York. Ik woon in Downtown Manhattan en vind het heerlijk om daar te zijn.’
Over het boek
Michiel Vos schreef het boek Vos in de VS. In een poging de mythologie van zijn Nieuwe Wereld te ontrafelen, neemt Michiel de lezer mee naar the American way of life of wat daarvan nog over is. Hij spreekt gewone, veelal boze Amerikanen en opent deuren naar het Amerikaanse establishment die voor anderen gesloten blijven. Aan de hand van smakelijke en humorvolle anekdotes beschrijft hij het Amerika van de eenentwintigste eeuw.
Fotografie: Dirk Kikstra / Sticky Stuff Agency
