Veranderen is vaak niet zo makkelijk. Als het makkelijk was zou iedereen genoeg bewegen en zelfverzekerd en besluitvaardig zijn. Life coach Lisette Wevers geeft je 11 tips om je gedrag te veranderen.

1. Wees realistisch over wat je kunt veranderen

‘Verander wat je kunt veranderen,
accepteer wat je niet kunt veranderen,
en heb de wijsheid het verschil te zien’

Deze uitspraak van Franciscus van Assisi slaat de spijker op de kop. Misschien ken je ook de uitspraak wel: je kunt heel hard aan de oren van een konijn trekken, maar daarmee wordt het nog geen haas. Vijf eigenschappen – de mate van emotionele stabiliteit, zorgvuldigheid/ordelijkheid, servicegerichtheid, extraversie en open staan voor andere zienswijzen – liggen in sterke mate vast.

2. Richt je op gedragsverandering en verandering van context

Sommige eigenschappen kun je niet veranderen, maar veel gedrag is wel veranderbaar, net als de context. Als je bijvoorbeeld introvert bent kun je leren over koetjes en kalfjes praten en bijvoorbeeld zichtbaar zijn op je werk. En als je bijvoorbeeld emotioneel niet zo stabiel bent, heeft het weinig zin om je voor te nemen je niets meer aan te trekken van kritiek. Wel kun je er goed mee leren omgaan.
Kortom: kies het juiste doel!

3. Formuleer je doel positief

Je kunt van je onzekerheid af willen, van je uitstelgedrag, van het ‘alles op je schouders nemen’, van je ‘ik ben niet goed genoeg-gevoel’, maar alles wat je aandacht geeft groeit, dus schenk aandacht aan wat je wél wilt in plaats van aan waar je vanaf wilt. Hoe wil je dat het wordt? Je wilt bijvoorbeeld meer verantwoordelijkheid delen, imperfecties accepteren, meer vrije tijd.

4. Je doet het voor jezelf

Als je iets wilt veranderen, doe je dat omdat het voor jou belangrijk is. Als je het voor anderen doet, is het niet vol te houden en kan het zelfs averechts werken. Sta dus stil bij waarom je iets wilt veranderen. Wat levert het jou zelf op als je dit verandert? Waarom is het voor jou belangrijk? Als je bijvoorbeeld vaker initiatief neemt om iets leuks met je partner te doen omdat die dat wil, kun je het als een ‘moeten’ ervaren, als een offer. Dat zal jullie relatie niet verbeteren. Maar doe je het omdat je zélf de relatie wilt verbeteren en dit een goede manier vindt, dan werkt het wel.

5. Maak het doel concreet en realistisch

Maak je doel zo concreet mogelijk. Het werkt beter als je met jezelf afspreekt dat je elke woensdagavond en zondagochtend een uur gaat sporten, dan het voornemen om 3 keer per week een uur te sporten. Dat laatste is vaag en misschien onrealistisch. Meer aandacht voor je gezin is bijvoorbeeld ook een vaag doel. Vijf avonden per week thuis zijn en met elkaar aan tafel eten is beter. Of elke avond een kwartier voorlezen aan je kinderen en elk weekend een leuk uitje met je gezin. Bedenk ook wat je nodig hebt om het echt te doen. Misschien helpt een sportmaatje of kun je een kinderboek kopen dat je zelf ook leuk vindt.

6. Vier je successen

Onze geest schenkt van nature meer aandacht aan wat er (mogelijk) niet goed is, dan aan wat wel goed gaat. Je geest zal dus scherp opmerken dat je ondanks al je goede voornemens toch ’s avonds nog een greep uit de koektrommel hebt gedaan, maar er amper bij stilstaan dat je tegenwoordig wel dagelijks een half uur beweegt. Terwijl trots zijn op wat je goed doet veel meer helpt bij gedragsverandering dan kritisch zijn. Dat blijkt ook uit gedragsonderzoek. Dus vier je successen! Een tijdje een logboek bijhouden waarin je dagelijks noteert wat je goed deed die dag ten aanzien van je doelen helpt.

7. Zorg dat negatieve overtuigingen en gedachten niet het roer overnemen

Overtuigingen als ‘ik kan het niet’, ‘het lukt toch niet’, zijn belemmerend. Zij maken dat je het niet probeert, of opgeeft na een eerste poging. Laat die negatieve gedachten en overtuigingen niet de baas zijn! Jíj staat aan het roer, niet jouw gedachten. Je kunt op verschillende manieren met negatieve gedachten/overtuigingen omgaan.

1. Je kunt ze uitdagen met vragen als: Is dit waar? Kan ik weten of het absoluut waar is? Helpt deze gedachte om te doen wat belangrijk of goed voor mij is?
2. Nog een optie is negatieve overtuigingen veranderen in allowers. Ik moet het goed doen, wordt dan: ik mag fouten maken. Ik ben niet goed genoeg, wordt: ik mag imperfect zijn. Ik ben saai, wordt dan: ik mag introvert zijn, een luisteraar zijn. Ik moet de verantwoordelijkheid nemen, wordt: ik mag de verantwoordelijkheid delen.

Maar steek geen energie in een gevecht tegen gedachten. Ze komen vanzelf. Je kunt het niet tegenhouden, maar wel veranderen hoe je ermee omgaat.

8. Herken de ‘ikken’ die je weerhouden het anders te doen

We bestaan allemaal uit meerdere subpersonen, ook wel ‘ikken’ genoemd. En iedereen heeft subpersonen die sterk ontwikkeld zijn. Denk aan de perfectionist, de flinke, de pleaser, de controleur, de verantwoordelijke, de harde werker, de snelle. Deze subpersoon is er niet voor niets, hij is er om je kwetsbaarheid te beschermen, om te zorgen dat je niet in je kwetsbaarheid geraakt wordt. Deze subpersonen hoeven niet weg. Maar herken ze als ze aan het roer zitten. Als je weer alles op je schouders neemt, weer doorbijt, te aardig bent. Geef de subpersoon dan een aai over de bol en neem een stap in het bereiken van je doel.

9. Niet teveel tegelijk veranderen

Iets veranderen kost energie. Als je de lat te hoog legt, maak je het jezelf erg moeilijk. Een nieuwe gewoonte creëren duurt gemiddeld 40 dagen. Als je minder hard wilt werken, beperk je je bijvoorbeeld eerst 40 dagen tot gewone werktijden. Daarna probeer je de manier waarop je werkt te veranderen, met minder inspanning, meer rust en neem je meer korte time-outs tussendoor.

10. Accepteer het ongemak

Onprettige emoties zoals tegenzin, angst, schuldgevoel, stress horen bij het leven. Onze natuurlijke neiging is om ze proberen te voorkomen (dan gaan we vermijden) of er zo snel mogelijk vanaf proberen te komen (dan gaan we onderdrukken of verdoven, of vallen terug in oude patronen). Bij veranderen is het belangrijk om het ongemak dat je voelt te accepteren en met het ongemak onder de arm de stap te nemen die je belangrijk vindt. Dus met de angst onder de arm toch je grenzen aangeven, of met de vermoeidheid onder de arm naar de sportschool gaan. Vraag jezelf nu ook af: ben ik bereid om het ongemak te accepteren die komt kijken bij het streven naar mijn doelen?

11. Motiveer jezelf

Haal je doel steeds weer voor ogen en bedenk hoe fijn het zou zijn dat te bereiken.
En bedenk: zou ik spijt krijgen als ik op de oude voet doorga en niet verander?

Tot slot: veranderen gaat met vallen en opstaan. Een kind leert ook niet in een dag fietsen. Heb geduld met jezelf, en bedenk je dat het op den duur steeds makkelijker wordt om iets (anders) te doen. Oude patronen slijten en nieuwe patronen ontstaan door te doen!

Over Lisette

Moet er in jouw leven iets veranderen, of wil je aan jezelf iets veranderen? Is het lastig om dit zelf voor elkaar te krijgen? Blijf niet alleen worstelen. Lisette is mede-eigenaar van het trainingsbureau voor mindfulness in Utrecht. Daarnaast is zij coach in Amsterdam IJburg  en begeleidt mensen met o.a. stressklachten, onzekerheid en relatieproblemen.