De zon schijnt, de dagen zijn langer en iedereen lijkt volop te genieten van de zomer. Maar voor sommigen voelt het leven juist in deze tijd van het jaar extra zwaar. In deze blog deelt Chantal de Mol hoe rouw door alle seizoenen heen blijft bestaan en waarom het oké is om je niet altijd zorgeloos te voelen. Rouw kent geen vakantie, maar er zijn manieren om er beter mee om te gaan.
‘Ik zie ze langsfietsen, de gezinnen met volgepakte fietsen op weg naar het strand, vriendinnen in vrolijk gebloemde zomerjurken op het terras samen een Aperol drinken. Maar in de buurt waar ik woon is het stil en verlaten omdat iedereen op vakantie is. Zij wel, denk ik dan. Alsof de hele wereld lekker verder leeft en mijn leven stilstaat. Alsof het herfst is en er een heftige storm door mijn leven raast en ik binnen moet schuilen.
Ik moet loslaten wat ik het allerliefste vast had willen houden. Een vriendin nam mij laatst mee naar een mooi hotel in Comporta, Portugal. Ik moest er even uit vond ze. Daar lag ik dan, in mijn bikini aan het zwembad. Ik voelde me naakt, kwetsbaar, niet op mijn plek. Alsof iedereen mijn gebroken hart kon zien en er wat van vond. En mijn man? Die leeft gewoon verder, heeft nergens tijd voor, werkt harder dan ooit. Ik kan hem niet bereiken, ik voel me alleen.’
Ik zit in een sessie met Marianne en dit zijn een paar zinnen die ze vertelt. Ze is haar dochter verloren. Een verkeerd pilletje tijdens een festival werd haar fataal. Dansend tussen de vele jongeren viel ze ineens dood neer. Geen afscheid voor Marianne van haar geliefde dochter.
Je hoeft het niet alleen te doen
Heb jij te maken met een verlies? Door het leven navigeren zonder jouw dierbare kan een hartverscheurende tijd zijn. Een leegte en gemis dat groots aanwezig in iedere dag, in ieder uur dat de klok wegtikt. Weet dat je dit allemaal niet alleen hoeft te doen.
Juist nu het zomer is, wil ik op deze plaats extra aandacht geven aan al die vrouwen die op dit moment met een verlies te maken hebben en zich alleen voelen. Weet ook dat je niet de enige bent. Ik zie jou. Want ook de zomer brengt verdrietige verhalen over een afscheid van een kind, een partner, een moeder, een zwangerschap.
En rouw gaat niet alleen over het verliezen van een dierbare. Rouw is ook het horen van een slechte diagnose, scheiding, ontslag, miskraam of abortus, chronische ziekte, een stukgelopen relatie of het jarenlange omgaan met dementie.
Rouw kent geen seizoenen
Nee, de zomer is niet voor iedereen zorgeloos. Onaangekondigd kan rouw jouw leven binnendringen. En terwijl heel Nederland op het strand ligt, zoek jij een schouder om tegen te huilen, een luisterend oor om je verhaal te vertellen. Deze zomer trek jij je liever terug naar binnen, terwijl gedachten en gevoelens over elkaar heen buitelen. Een verlies als dat van Marianne roept veel vragen op en laat nabestaanden achter met gevoelens van machteloosheid, boosheid en schuld. En ontelbare vragen die voor altijd onbeantwoord blijven.
Meer dan twintig jaar mocht ik vrouwen begeleiden op hun weg van rouw. Een van de eerste dingen die ik met ze besprak was dit: rouw is de andere kant van liefde, rouw en liefde zijn als het ware één. Je rouwt omdat je juist van iemand zoveel hebt gehouden. Je rouwt om de liefde die er niet meer is. Rouw is heel normaal en heeft een belangrijke functie.
Mannen rouwen anders dan vrouwen
Wist je dat dat mannen anders rouwen dan vrouwen? Mannen zijn oplossingsgericht, pakken meteen dingen aan en gaan regelen wat er te regelen valt. Ze gaan doen. Terwijl vrouwen hun verhaal willen vertellen, een schouder nodig hebben om tegen te leunen, behoefte hebben aan een luisterend en gewoon willen zijn met het verdriet wat er is. Hier kunnen relaties op stuk lopen, omdat ze elkaar niet meer kunnen bereiken, verschillende verwachtingen hebben of een verschillende ‘taal’ spreken. Oordeel niet maar communiceer, spreek je eerlijk uit naar elkaar en respecteer ieders behoefte.
Fabels en de helende weg
De grootste fabel is dat de tijd alle wonden heelt. Of dat er vier seizoenen overheen moeten gaan, dan zou de rouw over zijn. Tweeënhalf jaar geleden ben ik vrij plotseling mijn lieve moeder verloren. Een bijzonder proces begon omdat ikzelf zovelen in rouw heb begeleid. Nu betrof het mijzelf.
Ik mis haar nog steeds. Dat ik haar even kan bellen, haar vasthouden, haar om advies kan vragen. Het eerste jaar was heftig. Dat heftige wordt minder maar het missen wordt niet minder. Het missen wordt juist alleen maar dieper, terwijl de liefde groter wordt.
Het is een lastige opgave voor ons, diep voelen wat iets met ons doet. Want het liefst hol je weg van pijn en verdriet en verstop je je achter hard werken, alcohol of constant iets moeten doen. De helende weg gaat niet via wegduwen, ontkennen of doorhollen. Heling vind je wanneer je dat wat pijnlijk en verdrietig is durft aan te kijken, te voelen en dan te laten gaan. Laten zijn wat er is, zonder weerstand.
Als rouw liefde is, is het medicijn voor rouw ook de liefde. Niet een andere liefde maar de leegte in jezelf opvullen met liefde voor jezelf. De herinneringen aan je dierbare verweven in je leven. Niet streng zijn voor jezelf dat het gauw over moet zijn, niet hard doorhollen of je verstoppen in je werk, niet je kop in het zand steken of zeggen: het gaat goed hoor!
Tips om goed voor jezelf te zorgen in rouw
Hoe het ook is gegaan, alles draait om jou. Hoe ga jij om met dit verlies? Ook al heb je een gezin om nog voor te zorgen, een ouder of een zwager, het gaat om jou. Hoe ga je om met het gemis en al je gedachten en gevoelens? Hoe ga je om met alles wat je moet regelen?
- Zie je op tegen al die vragen en opmerkingen? Zorg dat je een standaard antwoord hebt. Bijvoorbeeld: ‘Ik heb goede en slechte dagen, gewoon zoals rouw gaat. En dat is okay.’
- Word je verdrietig van de meningen die anderen hebben? Luister alleen naar jezelf en stel grenzen. En blijf daar trouw aan.
- Slaap je slecht? Dit hoort erbij en zal beter worden. Zorg voor een ontspannen moment voor je naar bed gaat. Schrijf je gedachten en zorgen van je af in een dagboekje.
- Ben je moe? Rouwen kost ládingen energie, het is heel normaal dat je zo moe bent. Wees lief voor jezelf, leg je telefoon weg of hang een briefje op de deur dat je niet gestoord wil worden. Ga overdag even liggen om een powernap te doen.
- Geen focus? Mensen in rouw kunnen vaak geen boek lezen, gesprek volgen of lang hun aandacht ergens bijhouden. Dit wordt beter. Schrijf belangrijke dingen op en mediteer. Gedachten willen gezien worden.
- Boos, opgelucht? Voel je je schuldig? Alle emoties die je voelt zijn goed. Duw ze niet weg, het mag er zijn.
- Adem in en adem uit, leef van moment naar moment. Plan niet te veel vooruit en kijk niet achterom.
Neem je ruimte
Weggeduwde of niet erkende rouw kan lichamelijke en geestelijke klachten veroorzaken en jaren later zelfs een burn-out. Aandacht voor het rouwproces is heel belangrijk.
Gebroken glas en gebroken mensen hebben 3x zoveel ruimte. Ook jij, dus neem die ruimte. Kijk wat je aan verantwoordelijkheden over kunt dragen aan anderen. Neem een tijd rust voor jezelf, je hoeft niet direct terug naar je werk. Je hebt zelfs recht op rouwverlof.
Houd je niet sterker dan je je voelt, durf je kwetsbaar op te stellen en vraag om hulp wanneer je vastloopt. Er zijn enorm veel goede Rouwcoaches en -therapeuten. Je hoeft het niet alleen te doen.
Zal je ooit weer gelukkig zijn? Komt het nog wel goed? Hoe moet je verder?
In mijn boek De Dienstmaagd ga ik in op rouw en hoe je hier beter mee om kunt gaan voor jezelf. Want het antwoord is ja, ook jij kunt verder. Verder vertel ik in het boek over tekens van je dierbare aan de overkant die jou hier heel graag bij wil helpen.
En trek aan de bel van een rouwcoach of therapeut wanneer je toch vastloopt. Het wordt altijd weer zomer, ook voor jou.
Chantal
Chantal de Mol is naast gerenommeerd spiritueel coach en therapeut ook bestsellerauteur van het boek De Dienstmaagd en is ze co-auteur van “The Spirit of Survivors” (auteur Sarah Elle). Binnenkort verschijnt De Dienstmaagd ook in het Engels. Chantal woont in Zeeland en Portugal, is moeder van drie volwassen kinderen en heeft ruim dertig jaar ervaring in het huwelijk.
Foto: Angelique Lapré
