Hoe voelt een winterdepressie? Met een winterdepressie of winterdip voel je hetzelfde als iemand met een depressie. Psycholoog en Ayurveda practitioner Taylie Hu legt je uit wat je tegen de winterdip kan doen.

De symptomen van een winterdepressie zijn

• Aanhoudende (extreme) vermoeidheid
• Grote behoefte aan slaap, veel slapen en toch niet uitgerust wakker worden
• Verschuiving van dag/nacht ritme, waarbij je steeds later op de dag ‘wakker’ voelt
• Somber zijn, je lusteloos voelen
• Moeite hebben met concentreren
• Prikkelbaarheid, last van huilbuien
• Weinig energie hebben, nergens zin in hebben, geen energie voor kunnen opbrengen
• Het liefst hele dag in bed willen doorbrengen, moeite om uit bed te komen
• Eetlust verandert, vaak is er behoefte aan koolhydraatrijk eten

Seizoensgebonden patroon

Een winterdepressie is echter niet hetzelfde als een winterdip. De DSM-5, het diagnostisch handboek binnen de psychiatrie, geeft de volgende criteria voor een depressie met seizoensgebonden patroon:

• Regelmatige tijdelijke relatie tussen het begin van de depressieve periode van een depressieve stoornis en een bepaalde tijd in het jaar
• Volledig herstel (of wisseling van depressief naar manisch of hypomanisch) treedt ook op tijdens een specifieke tijd van het jaar
• In de voorgaande twee jaar hebben zich 2 depressieve periodes voorgedaan die het tijdelijke seizoensgebonden verband laten zien en tijdens diezelfde periode hebben zich niet geen niet-seizoensgebonden depressieve periodes voorgedaan
• De seizoensgebonden depressieve periodes hebben zich tijdens het leven van de betrokkene aanmerkelijk vaker voorgedaan dan eventuele niet seizoensgebonden depressieve periodes

Depressieve stemming in het najaar

Als ieder jaar in hetzelfde seizoen een depressie ontstaat spreken we van een seizoensgebonden depressie. Andere termen voor een seizoensgebonden depressie zijn dus winterdepressie, herfstdepressie of voorjaarsmoeheid. Meer dan 1,2 miljoen mensen in Nederland hebben in meer of mindere mate last van een depressieve stemming tijdens het najaar, de winter en het vroege voorjaar. Bij ongeveer 450.000 van hen is sprake van een winterdepressie. Vrouwen krijgen vaker dan mannen last van een winterdepressie. En ook avondmensen lijken gevoeliger te zijn voor het ontwikkelen ervan. De westerse kijk op deze seizoensgebonden depressie verschilt met die van de Ayurveda. Volgens de westerse kijk heeft het te maken met veranderingen in de hoeveelheid licht. In het najaar wordt het vroeg donker. De zon komt later op en de hoeveelheid licht op een dag is minder dan in het voorjaar.

Emoties beïnvloeden

Het lichaam past zich hierop aan door de aanmaak van het hormoon melatonine, wat vervolgens invloed heeft op ons dag/nacht ritme, onze slaap en stemming. Dit is een plausibele verklaring, die in 1980 door Rosenthal is onderzocht met behulp van lichttherapie. De Ayurvedische kijk is echter anders en gaat uit van het principe dat stemming en emoties beïnvloedt worden door de mate van jouw spijsverteringsvuur. De Ayurvedische verklaring voor seizoensgebonden depressie is het volgende: jouw lichaam functioneert optimaal tussen 35 en 37 graden. Bij een verhoging of koorts en onderkoeling kan het lichaam niet optimaal functioneren. Het lichaam probeert altijd een homeostase, evenwicht, te bereiken. Dit is de natuurlijke intelligentie van het lichaam om weer optimaal te kunnen functioneren. Weersveranderingen hebben directe invloed op ons spijsverteringsvuur en zo ook op onze eetlust. Bij extreem warm of koud weer, gaat het spijsverteringsvuur omlaag. In de winter is de Vata dosha predominant aanwezig en deze energie kun je herkennen aan dat je je vermoeider voelt, niet veel energie hebt, veelal koud hebben, prikkelbaar, rusteloos en moeite hebben met concentreren. Wat we bewust/onbewust doen in de winter om te voorkomen dat we onderkoeld raken, is het dragen van dikkere kleding, het eten van zwaarder voedsel dat meer vetten en koolhydraten bevat (kapha rijk). Dit is een natuurlijk principe dat tegenovergestelde kwaliteiten elkaar kunnen balanceren. Het eten van zwaarder voedsel zorgt dat we meer gegrond raken, daarnaast gooien we hout op het (spijsverterings) vuurtje om te stoken.

Seizoensgebonden rituelen

Het opgebouwde vetlaagje houdt ons warm in de winter. Wanneer de zon weer langzaam opkomt en de temperaturen weer zachter worden, gaat het opgebouwde vetlaagje beginnen met smelten. Niet alleen vet maar ook opgestapelde afvalstoffen worden zacht en losgemaakt. Je zult dit herkennen aan hoesten, kuchen, loopneus, griepje en verkoudheden. Het lichaam is druk bezig met het verteren, afbreken en loslaten van de opgestapelde kapha en afvalstoffen. Wanneer het lichaam de opgestapelde kapha niet goed kan afbreken, kan een depressie ontstaan. Zo zijn mensen met een kapha constitutie ook gevoeliger voor depressies en het krijgen van een verkoudheid. Wat de Ayurveda dus eigenlijk zegt is dat het totaal normaal is om je in de winter wat vermoeiender te voelen, minder energie te hebben omdat de winter ons ook uitnodigt om naar binnen te keren en te gaan bezinnen. Afhankelijk van je constitutie ben je daar wel/niet gevoeliger voor. De lente staat voor nieuw begin, seizoen van geboorte, waarin alles weer opnieuw tot bloei komt. Om niet te blijven hangen in de zwaarte van de winter, is het goed om seizoensgebonden rituelen te doen die jou helpen het nieuwe seizoen te verwelkomen.

De seizoensgebonden rituelen die horen bij de lente

Creëer een stimulerende en inspirerende ochtend routine. Blijf niet in bed liggen, stimuleer je lymfesysteem door je lichaam los te kloppen, spieren aan te spannen, geef jezelf een massage en/of doe aan droog borstelen. Het is een geweldige tijd om te spelen, probeer iets nieuws uit, omarm een gevoel van speelsheid en avontuur. Ga lekker naar buiten, vooral in de ochtend, waar er nog relatief veel blauw in het licht hangt. Plan iets leuks in, door iets leuks te gaan doorbreek je de negatieve spiraal waar je in kunt belanden. Eet meer groene bladgroenten, groenten uit de koolfamilie. Vooral bittere en wrange smaken ondersteunen je lever, helpen je afvalstoffen af te voeren, slijmproductie in evenwicht te houden en hebben een vochtafdrijvende werking. Beperk vooral zoete, zoute, en zure smaken. Een uitzondering is honing, deze heeft een zoete smaak maar een wrange na-verteringssmaak. Drink kruidige kruidenthee met: citroen, gember, koriander, komijn, venkel, gember, zwarte peper, pippali. Probeer zuivel te vermijden, deze kunnen vooral in de ochtend nogal verstoppend zijn. Kies daarom liever voor plantaardige zuivelproducten. De zware, vettige en compacte voeding die essentieel was in de winter, maakt ruimte voor het verlangen naar lichte voeding. Kies voor warme en licht verteerbare granen zoals: quinoa, millet, couscous, gierst.

Over I love Ayurveda

Dit artikel is geschreven door Taylie Hu, psycholoog en Ayurveda practitioner. Taylie is één van de Ayurveda experts van I love Ayurveda. I love Ayurveda is hét Ayurveda Platform en dé Ayurveda Community van Nederland en België. Dit is dé plek waar jij je leven leert transformeren voor meer balans. Wanneer je lid wordt van de I love Ayurveda Community ontvang jij elke maand het I love Ayurveda Online Magazine in jouw mailbox met content op het gebied van Ayurveda die jou gaat helpen met het transformeren van jouw leven. Lees hier meer over I love Ayurveda en de mogelijkheid om lid te worden van de Community of volg ons op Instagram @iloveayurvedanl.